Projekt reporterski Patryka Strzałkowskiego i Dominika Szczepańskiego
Niewidzialny Park Narodowy
Najważniejsze informacje
Gdzie miałby powstać Turnicki Park Narodowy (TuPN)?
Na Podkarpaciu, między Przemyślem a Ustrzykami Dolnymi. Na terenach Skarbu Państwa i trzech gmin: Birczy, Ustrzyk Dolnych oraz Fredropola. Zajmowałby 17 148,9 ha i byłby szóstym największym parkiem narodowym w Polsce (po Biebrzańskim, Kampinoskim, Słowińskim, Bieszczadzkim i Tatrzańskim). Dziś rezerwaty zajmują zaledwie 3,3 proc. jego powierzchni. Ale nawet taka forma ochrony przyrody nie jest wystarczająca – w sierpniu w rezerwacie przyrody “Turnica”, sercu przyszłego TuPN, wypłynęły ścieki z hotelu Arłamów.
Dlaczego warto chronić te tereny?
Porastają je górskie lasy, resztki Puszczy Karpackiej, w których zachowały się fragmenty zbliżone do naturalnych. Na terenie przyszłego TuPN policzono ponad 6 tysięcy drzew o wymiarach pomników przyrody. Niektóre są ogromne, jak buk o obwodzie ponad pięciu metrów. Czegoś takiego nie znajdziemy w Polsce nigdzie, poza obszarem ochrony ścisłej Białowieskiego Parku Narodowego. Żyją tu salamandry, traszki, żmije, puszczyki uralskie, dzięcioły trójpalczaste, bociany czarne, orły przednie i krzykliwe, a także wszystkie cztery rzadkie i chronione drapieżniki: niedźwiedź, wilk, żbik i ryś. Do tej pory stwierdzono występowanie 40 gatunków wskaźnikowych, mówiących o wieku lasu, występujących tylko w tym miejscu Polski.
Kiedy pojawił się pomysł utworzenia TuPN?
O potrzebie ochrony tych terenów mówiło się już w dwudziestoleciu międzywojennym. W 1969 r. profesor Jerzy Piórecki przedstawił propozycję utworzenia 14 rezerwatów przyrody, z których dwa miały znajdować się na terenie przyszłego Turnickiego Parku Narodowego – masyw Turnicy oraz dolina górnego Wiaru. W 1982 r. padł pomysł utworzenia Parku Narodowego Doliny Środkowego Wiaru. Sześć lat później idea została rozwinięta przez Pióreckiego i Janusza Kotlarczyka – nowy park narodowy miał mieć powierzchnię 12 tys. ha i nosić nazwę Parku Narodowego Brzeżnych Karpat Wschodnich lub Lędziańskiego Parku Narodowego. Dekadę później po raz pierwszy padła nazwa Turnicki Park Narodowy. Najbliższej jego utworzenia było w połowie lat 90. Oficjalnie park nie powstał, bo brakowało na niego pieniędzy. Podobno zabrakło jednego podpisu.
Co się dzieje obecnie?
Przyrodnicy i aktywiści coraz głośniej alarmują o wycinkach prowadzonych w TuPN w ramach gospodarki leśnej Lasów Państwowych. Ostrzegają, że pozbywanie się starych drzew, wjazd ciężkiego sprzętu do lasu i cięcia w sercu projektowanego parku narodowego degradują wyjątkową przyrodę tego miejsca. W 2015 r. pod petycją o utworzenie TuPN podpisało się ponad 130 tys. osób. Akcję wsparli aktorzy: Magdalena Cielecka, Marcin Dorociński, Maja Ostaszewska, Kinga Rusin i Bartłomiej Topa. Mimo tego park nie powstał. Aby został powołany, zgodę muszą wyrazić najpierw lokalne samorządy, a potem Ministerstwo Klimatu i Środowiska.
Dlaczego o tym wszystkim piszemy?
Od 21 lat nie powstał w Polsce żaden park narodowy. Na terenach przyszłego TuPN wielkie i stare drzewa wycinają pracownicy Lasów Państwowych. Robią to, pomimo że koszty pozyskiwania drewna są tutaj większe niż zyski płynące z jego sprzedaży. Do interesu dokłada się cała Polska.
Aktywiści działający na rzecz powstania TuPN od lat promują to miejsce, sami wytyczają trasy turystyczny, organizują wydarzenia. Jeśli szukasz miejsca na wycieczkę w Polsce lub wybierasz się w Bieszczady – zobacz na własne oczy tereny Turnickiego. Poza zobaczeniem wyjątkowej przyrody, to także okazja do wsparcia lokalnych agroturystyk i rozmów z mieszkańcami. Możesz skorzystać z mapy przygotowanej przez Inicjatywę Dzikie Karpaty i Towarzystwo Krajoznawcze Krajobraz. Inne przydatne informacje znajdziesz na stronie turnickipn.pl.
Śledź i wspieraj organizacje i grupy, które działają w sprawie ochrony przyrody na Pogórzu. To m.in. Inicjatywa Dzikie Karpaty, Kwitnąca Otulina, Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze
Pytaj polityków i polityczek – tych z poziomu krajowego i samorządowego, jeśli mieszkasz na Podkarpaciu – co sądzą i co robią w sprawie ochrony przyrody a Karpatach i powstania TuPN, oraz powstawania parków narodowych w ogóle.
